තෙලෙන් බැද්දත් - කිරෙන් බැද්දත් කොබෙයියා කොබෙයියාමද?

“ආප්ප කියන එක තාච්චියෙ පිච්චුවත්, වණ්ඩුවෙ තැම්බුවත්, කිරි දාල, බිත්තර දාල, පැණි දාල හැදුවත් ඒවා ආප්පමයි. ඒ නිසා ප්ලේන් ආප්ප, බිත්තර ආප්ප, කිටි ආප්ප, පැණි ආප්ප හෝ වණ්ඩු ආප්ප කියලා වර්ග කිරීම හෝ නම් කිරීම කොහෙත්ම අවශ්‍ය නෑ”

එහෙමත් නැත්නම්,

“වේදිකාවේ පෙන්නුවත්, වීදියේ පෙන්නුවත්, රූපවාහිනියේ පෙන්නුවත් නාට්‍ය කියන්නේ නාට්‍යමයි. ඒවා වේදිකා නාට්‍ය, වීදි නාට්‍ය හෝ ටෙලිනාට්‍ය විදියට වෙනවෙනම නම් කිරීම අවශ්‍ය නෑ.”

ඔය ඉහතින් කිව්වේ මගේ පහුගිය පෝස්ටුවක තිබුන කමෙන්ට් දෙකක පලවුන අදහසකට සමානව මම නිර්මාණය කරපු ‘හිතලු කතා’ දෙකක්.

කමෙන්ටු දෙකක් වුනත්, ඒ දෙන්නම දැරුවේ එකම අදහස. ඒ තමයි, “කවිය” මොන මාධ්‍යයක පළ වුනත්, එය කවියක්ම වෙන නිසා අමුතුවෙන් “සයිබර් කවි” කියා කැටගරියක් වෙන් කරන්න අවැසි නැහැ නේද කියන එක.

ඉතින්, මම අද කියන්නේ සයිබර් කවි ගැන.

සයිබර් කවිය යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ සයිබර් අවකාශය තුල බිහිවන කවි. සයිබර් අවකාශය තුල නිර්මාණකරණයේ යෙදෙන අයගෙන් බහුතරය අංකුර නිර්මාණකරුවන්. එහෙමත් නැත්නම් තමන්ගේ නිර්මාණ මුද්‍රිත මාධ්‍යයකින් එලිදක්වන්න යන්න උවමනා “අමතර දුර” ඇවිදින්න කාලය, ශ්‍රමය හෝ මූල්‍යමය ශක්තිය යොදවන්න නොහැකි හෝ ඊට අකැමති උදවිය.

බොහෝ විට සයිබර් කවි හිතුවක්කාරයි. එය සම්මත වියරණ, අක්ෂර වින්‍යාස, එළිසම, විරිත්, යවහන් දොස් ආදී මෙකී නොකී රීති ඉදිරියේ අකීකරු දරුවෙක් මෙන් හිස ගස්සාගෙන ඉහළ නැගෙනවා. 

මත් – විරිත් – අකුරෙන් අකුර ගැලපුම්

යවහන් දොසැර අත් බැඳ දිමුතු මුතු යදමින්

එතකොටද කැප කවිකම්?

හතරේ කණිසමට පිබිදෙන

හොදි උයන – බත් මුල් බඳින

හෑන්ඩ් බෑගය බදා බසයෙක එල්ලෙන

ගැස්සි ගැස්සී යන’තර අකුරු අමුණන

අළු දැරියෙක්මි මම නම්

ඉතින් අහිමිද අපිට කවි කම්?

යනුවෙන් අහන්නට මටම දවසක් සිදුවුනේ ඒකයි. ඒ සයිබර් කවි යනු කවි නොවේයැයි එක්තරා වියතෙක් පැවසූ වෙලාවක.

මම පෙරකී ලෙසම, භාෂා හෝ සාම්ප්‍රදායික කාව්‍ය රීති රැහැනින් විලංගු නොලා ඇති නිසාම සයිබර් කවිය ඉතා සැහැල්ලුයි. බසට වඩා එය මුල් තැන දෙන්නේ අදහස් ප්‍රකාශනයටය. ඉතින්, ඒ අතර පපුවට අනින, හිසට ගල් පෙරලන, හදවතේ ඉසියුම් පටක කොනහන දරුණු කවි අවි බහුලයි.

දර්පනයකින් පෙනෙන

ඔබ වගේ කෙනෙක් හදිසියේ නැගිට යන

පහත් වේවැල් පු‍ටුවක යට ගිලෙන

උණු තේ බඳුන කම්මුලට තබා තෙරපන

ඇසින් මගේ ඇස සිප ගන්න

ඔබ වගේ කෙනෙක් වාඩි වී සිට නැගිට යන

- කාංචනා අමිලානි කරුණාමුනි -

මුද්‍රිත මාධ්‍යයකින් කල එලි බසින කවියකට හරස් වෙන ප්‍රධාන ගැටළුවක් වෙන්නේ කාලයයි. නමුත් සයිබර් කවි බොහොමයක් පිපෙන්නේ ක්ෂණිකව. එහෙයින් සයිබර් කවියේ ප්‍රගමනයද තරමක් ලහිලහියේ සිදුවෙන්නක් බව පෙනෙන්නට තියෙනවා.

කවියක් පළ කරන විට ඒ සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිචාර බොහොමයක්ද ක්ෂණිකයි, සෘජුයි. අදාල ප්‍රතිචාර වෙනුවෙන් කවියා ලබාදෙන ප්‍රති-පිළිතුරුද ඒ තරමටම ඉක්මන්.. ‘මෙතැන මෙහෙම ලියවුනොත් හොඳ නේදැ’යි ඇරඹෙන සංවාද බොහෝවිට කවියාට සහ කවියට යහපත් තැනකින්ම නවතියි. එබැවින් කවියත්, කවියාත් වැඩෙයි.

සයිබර් අවකාශයේ දක්නට ලැබෙන වෙනස් රසකින් යුත් සුවිශේෂතාවක් වෙන්නේ සමූහ කවි ය. මෙහිදී, කවියන් සමූහයක්, විවිධ හැඩයෙන් යුත් ක්ෂුද්‍ර කවි කැබැලි එකතු කරමින් එක් සමූහ නිර්මාණයක්  ගොඩනගති. ඒ වූකලී කොලාජ් චිත්‍රයක් තරමටම මනරම් ය. පහත කවිය බලන්න.  ධනුශ්කා නිෂාදි, රසිකා ගුණවර්ධන, මානෙල් ප්‍රනාන්දු, හෙල්මලී ගුණතිලක මේ කවියට දායක වූ අයයි. එහි මගේ කවි කැබැල්ලක්ද ඇතුලත්.

ලේලන්ඩ් රෑ බදුල්ලෙක්

ලැසි ගමන් යන අතරේ

මෝසම් අන්ධකාරෙත්

ලිප්ටන් තේ සුවඳ පැතිරේ

රෝස තිරිවාන කඳු අතර

ප්‍රේමයේ හුස්ම හිර වෙයි

ඊතල තුහින විදගෙන

රම්බොඩ ළඟින් මතුවෙයි

දිය ඇලි ගලන හඬ

නිසලතාවය බිඳළයි

මීදුමට යටවී

ප්‍රේමයක් සෙමින් මියයයි

තේ යාය මතුපිට

මීදුම් සළුව වැතිරේ

ඒරම් ලිලී පඳුරක්

කඳුළු පිසදා හිනැහේ

පිණිති වැහි අස්සේ

ළපැටි තේ දළු ගැස්සේ

ඛඳු හිස් අගිස්සේ

දුම් රළකි පැල්පත් පියස්සේ

කඩුතුඩු වගේ සීතල

පපුව ගැඹුරට කිමිදෙයි

තේ සුවඳ මුසු පැතුමක්

පිනි කඳුළු තුල මියැදෙයි

රටා ගිලිහුන පැදුරක 

කිරි සිනාවක් මැළැවෙයි

ලිපේ ගිනි දළු නැතුවත්

කුසේ ගින්දර ඉහිරෙයි

දාම කවි, සයිබර් කවියේ තවත් එක් සුවිශේෂී සලකුණකි. මෙය සමූහ කවියෙහි හැඩයම ගනිතත් එතැනදී බිහිවෙන්නේ එකිනෙකට බැඳුනු දිගු සහ කෙටි කවි සමූහයකි. එය එකම හුයකින් බැඳුනු වෙනස් හැඩැති පළිඟු කැට සමුදායක් මෙන්, සිහින් අනොන්‍ය බැඳීමක් ඇතිව – වෙන් වෙන්ව දිලෙයි. 

සයිබර් කවි කිවිඳියන් මෙන්ම, සයිබර් කවි පරිවර්ථනය කරන්නන්ද බහුලය. කවිය ලියැවුන සැනින් එහි ඉංගිරිසි හෝ දෙමළ පද පෙරැලියක් අතපත් වීමම මහත් ප්‍රහර්ෂයක් දනවන්නෙකි. මේ බලන්න;

රැක ගනිමි

සඟවා හද තුල

කුඩා මුතු කැටය නුඹ

අවසන් පැතුමක් තියේ

රිදුමකින් සැනසෙනු පිණිස

මුතු බෙල්ලෙකුට වුව

- රසිකා ගුණවර්ධන -

මේ කවිය වෙනුවෙන් ලියැවුනු ඉංග්‍රීසි පරිවට්ථන දෙකකි.

protect you stealthily

hidden in my heart

The precious pearl; you are

There is a wish, one last wish

Even for an oyster

To be blissful

With a pain to spare!

- Manel K. R. Fernando -

I protect,

Concealed in my heart

Tiny pearl; you

There's a final wish

To be consoled by a pain

even for a

Pearl oyster

- Shyaman Hemakody -

මුද්‍රිත මාධ්‍ය වලින් වැඩකට නැතැයි අතහැර දමන ලද සමහර කවියෝ සයිබර් අවකාශය තුල සීඝ්‍රයෙන් වැඩෙයි. ඉනික්බිති පෙර කී මුද්‍රිත මාධ්‍යවලින්ම ඔවුන්ට කාව්‍ය රචනයට, තීරු ලිපි රචනයට ආරාධනා ලැබෙනුයේ සයිබර් කවියෙහි ඇති මේ ප්‍රභලත්වය නිසාමය.  

සයිබර් කවියට සොර සතුරු උවදුරු බහුලය. ඒ සම්බන්ධයෙන් ගත හැකි ක්‍රියාමාර්ග අල්ප වීම අදාල නිර්මාණකරුවන් මුහුණදෙන ලොකුම ගැටළුවකි. එසේ වුවද, බොහෝ සයිබර් කවියෝ, නිර්මාණ මංකොල්ලයද උපේක්ෂාවෙන් විඳ දරා ගනිති. කාලයත් සමගම, නිර්මාණ මංකොල්ලකරුවාගේ පාඨක පිරිස අතරින්ම, “ඔය කවිය ඉස්සුවේ අහවලාගෙන් නේද?” යන පැනය නැගෙන අවස්ථාද දුලබ නොවේ.

ඉතින්, මේ සා වෙනස්කම් සමුදායක් ඇති සයිබර් කවිය, කවියේ වෙනස් හැඩයක් ලෙස සැලකීම සහ වෙනමම සංවාදයට බඳුන් කිරීමෙහි වරදක් මටනම් නොපෙනේ. ඔබ හිතන්නේ කොහොමද?